Σε μία απόσταση περίπου 23 χμ από την Ασπροβάλτα και τα Νέα Βρασνά, πηγαίνοντας προς την Καβάλα, μετά τη γέφυρα του Στρυμόνα, μεταξύ των χαμηλών λόφων, βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Αμφίπολης. Η Αμφίπολη ήταν αρχαία πόλη χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν "Εννέα Οδοί". Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους το 437 π.Χ. με στόχο τον έλεγχο της πλούσιας σε πρώτες ύλες περιοχή και εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 8ο αιώνα μ.Χ. Οι ανασκαφές έγιναν για πρώτη φορά το 1956 από την Ελληνική Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Σημείο κατατεθέν και έμβλημα της περιοχής αλλά και της Μακεδονίας όλης, είναι το λιοντάρι της Αμφίπολης. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία του 4ου αιώνα π.χ. που διασώθηκαν και μέχρι τώρα είναι το μοναδικό που αναστηλώθηκε και βρίσκεται σήμερα δίπλα στην παλιά γέφυρα του Στρυμόνα στην επαρχιακή οδό. Στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλές επιτύμβιες στήλες, αναθηματικά ανάγλυφα και αγάλματα, όπως και χρυσά κοσμήματα (στους τάφους). Επίσης βρέθηκαν πολλά αγγεία που μαρτυρούν έντονη εμπορική κίνηση.

Εκτός από τα αρχαιότερα ευρήματα, τμήματα των αρχαίων τειχών και το ιερό της μούσας Κλειώς διασώζονται επίσης τμήματα σπιτιών της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Πολλά ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης. Οσο βρίσκεστε στην αρχαία αμφίπολη αξίζει να επισκεφτείτε το λιοντάρι της Αμφίπολης, το αρχαιολογικό μουσείο και το αρχαιολογικό πάρκο Πολύ κοντά στην Αμφίπολη και μόλις 4 χλμ μακριά θα συναντήσετε τον Τύμβο Καστά.

Τα αρχαία Στάγειρα, η πόλη όπου γεννήθηκε ο Αριστοτέλης το έτος 384 π.Χ., βρίσκονται περίπου 500 μ. νοτιοανατολικά του σύγχρονου οικισμού Ολυμπιάδας, επί μιας χερσονήσου Ο σημαντικότερος ιστορικός χώρος της Χαλκιδικής, τα αρχαία Στάγειρα, βρίσκονται στη περιοχή Λιοτόπι, δίπλα στη σημερινή Ολυμπιάδα. Η περιήγηση είναι πραγματική απόλαυση.

Αν μάλιστα θέλετε να τα δείτε όλα να ξέρετε πως θα χρειαστείτε τουλάχιστον 2 με 3 ώρες και μην παραλείψετε το παραλιακό μονοπάτι το οποίο είναι υπέροχο. Η πόλη ιδρύθηκε το 655 π.Χ., από Ίωνες αποίκους της νήσου Άνδρου, ενώ λίγο αργότερο έφθασαν άποικοι και από τη Χαλκίδα. Μετά τους περσικούς πολέμους έγιναν και τα Στάγιρα μέρος της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας συνεισφέροντας στο κοινό ταμείο. Κατά τον Πελοποννησιακό όμως πόλεμο και συγκεκριμένα το 424 π.Χ., η πόλη αποστάτησε από τους Αθηναίους και συμμάχησε με τους Σπαρτιάτες.

Το γεγονός εξόργισε τους Αθηναίους, οι οποίοι και έσπευσαν να πολιορκήσουν την πόλη, δίχως όμως αποτέλεσμα. Αργότερα όμως τα Στάγειρα προχώρησαν στο Κοινό των Χαλκιδέων, στην συνομοσπονδία δηλαδή όλων των πόλεων της Χαλκιδικής που είχε έδρα την Όλυνθο. Το 349 π.Χ. η πόλη πολιορκήθηκε και στη συνέχεια υπέκυψε στο βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο το Β΄, ο οποίος και την κατέστρεψε ολοσχερώς, για να την επανιδρύσει όμως σε λίγα χρόνια αργότερα ο ίδιος, προς τιμήν του Αριστοτέλη. Φαίνεται όμως ότι η καταστροφή αυτή από το Φίλιππο σηματοδότησε ήδη την αρχή της παρακμής της πόλης, η οποία άρχισε να φθίνει συνεχώς.

Οταν ο Αριστοτέλης απεβίωσε το 322 π.Χ. στη Χαλκίδα, το σώμα του μεταφέρθηκε στη γενέτειρά του, τα Στάγειρα, όπου θάφτηκε με εξαιρετικές τιμές. Ανακηρύχθηκε «οικιστής» της πόλης και έκτισαν βωμό πάνω στον τάφο του. Μάλιστα, καθιέρωσαν γιορτή στη μνήμη του, τα «Αριστοτέλεια».

Στο παραδοσιακό χωριό των Βρασνών βρίσκεται το Λαογραφικό Μουσείο Βρασνών το οποίο στεγάζεται στον κατάλληλα ανακατασκευασμένο χώρο του παλιού δημοτικού σχολείου, εμβαδού 330 τ.μ. το οποίο κατασκευάστηκε το 1934. Το μουσείο λειτουργεί ως χώρος συγκέντρωσης και προβολής τοπικών λαογραφικών στοιχείων όπως παραδοσιακές στολές, αγροτικά εργαλεία, αντικείμενα καθημερινής, λαϊκά μουσικά όργανα, οικιακά σκεύη κλπ.